یادداشت | شیطان پرستی همچنان قربانی می‌گیرد

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، تاکنون نزدیک به 245 عنوان کتاب در موضوع نقد پیرامون عرفان های کاذب در کشور منتشر شده است. این آثار در دو بخش کلی موضوع پژوهی و مورد پژوهی قابل تفکیک  هستند. کتاب های نوع اول به بررسی موضوعات کلی پیرامون این جریان ها، همچون مفهوم شناسی، علل پیدایش، علل گرایش، راهکارهای مقابله و ... پرداخته اند. دسته دوم به معرفی یک یا چند جریان عرفان کاذب اختصاص دارد.

65 عنوان از این کتاب ها (حدود 26 درصد) به نقد و بررسی شیطان پرستی اختصاص دارد. این آثار از سال 1388 وارد عرصه نشر شده و تا سال 1392 با رشد فزاینده ای در انتشار آنان مواجهیم. مهمترین عواملی که به رواج گسترده این کتاب ها که برخی از آنها به چاپ بیستم نیز رسیدند، موج وسیع نقد و بررسی شیطان گرایی در رسانه ها و جوامع دانشجویی بود. نقطه آغاز این موج را پخش مستند شوک با موضوع شیطان پرستی در ایران می توان عنوان کرد که در سال 1387 و از آنتن شبکه سوم سیما پخش شد. پس از آن نیز شاهد گشترش قارچ گونه محافل نقد شیطان پرستی و فراماسونری در کشور بودیم.

عمده نقدهای منتشره در موضوع شیطان پرستی، چه در حوزه مکتوب و چه در کارگاه ها و برنامه های چندرسانه ای، از توصیف غلط این پدیده رنج می برد. بسیاری از نمادها به نفع این جریان مصادره و تا مدتی تب نمادگرایی و معرفی نمادهای شیطان پرستی در اقصی نقاط کشور به چشم می خورد.

البته شکل گیری چنین فضای نقد غلوآمیز پیرامون این پدیده، در آمریکا، به عنوان مهد شکل گیری مهم ترین فرقه های شیطان پرستی دوران معاصر، نیز سابقه داشته که آنتونی موریارتی مولف کتاب روانشناسی ساتانیسم به آن اشاره کرده است.  این که جریان شیطان گرایی و حامیان اصلی پشت پرده آن از جنجال های خبری و رسانه ای پیرامون آن چه اهدافی را دنبال می کنند را می توانید در بخش سوم کتاب بی نقاب: نگاهی دقیق تر به جریان شیطان گرایی با عنوان جایگاه شیطان‌گرایی در پازل معنویت‌های نوظهور دنبال نمائید.

اگرچه در سال های اخیر شاهد افول نشر کتاب هایی در نقد شیطان پرستی هستیم، با این وجود همچنان آثاری در این حوزه منتشر می شوند. متاسفانه بودجه انتشار برخی از این آثار از سوی برخی مراکز منتسب به مراکز دولتی و حاکمیتی همچون برخی پژوهشگاه های منتسب به سازمان عقیدتی ارتش و سپاه هستیم.

در حالی با حجم گسترده کتاب های منتشر شده در نقد شیطان گرایی مواجه هستیم که طبق آخرین برآوردهای مراکز تخصصی پژوهشی در موضوع عرفان های کاذب، این جریان یکی از کم آسیب ترین جریان های عرفانی کاذب در کشور است.

در نقطه مقابل سه جریان تفکر نوین، یوگا و فرقه عرفان حلقه دارای بیشترین گستردگی در کشور هستند.  البته جریان عرفان حلقه با توجه ماهیت و ساختار فرقه ای حاکم برآن، اطلاع رسانی های صورت گرفته و برخوردهای متناسب دستگاه قضایی در سال های اخیر تا حدود زیادی کنترل شده است.

ولی دو جریان یوگا و تفکر نوین با ماهیت فرهنگی خود، در پوشش ورزش و مباحث روانشناختی خود را از تیررس حساسیت های لازم دور نگه داشته اند.

با نگاهی به لیست آثار منتشر شده در نقد عرفان های کاذب در کشور، 19 اثر در نقد عرفان حلقه مشاهده می شود، که حجم نسبتا مناسبی دارد. در مقابل تنها 9 کتاب در نقد جریان تفکر نوین، مخصوصا در نقد آموزه قانون جذب، منتشر شده و 4 اثر به نقد یوگا اختصاص یافته است. این آمار در حالی است که تاکنون بیش از 400 عنوان کتاب، با موضوع مستقیم ترویج یوگا در کشور به چاپ رسیده است.  آمار آثار منتشر شده در حوزه نشر تفکرنوین تقریبا از شمارش خارج است.

در این زمینه تنها می توان به شناسایی بیش از 150 نویسنده خارجی اشاره کرد که محتوای آثار آن ها شامل آموزه های مختلف جریان تفکر نوین بوده و آثارشان به فارسی ترجمه شده است. قطعا نام نویسندگانی چون وین دایر، دیپاک چوپرا، لوئیز هی، برایان تریسی و .... و کتاب هایی چون راز، گفتگو با خدا، رازهایی درباره زنان و مردان، شفای زندگی، نیمه تاریک وجود و .... برای خوانندگان این سطور نیز آشناست.

عدم توجه به مسائل جاری جامعه در انتخاب موضوعات پژوهشی توسط پژوهشگران و سیاستگذاری های نامناسب مراکز پژوهشی در تصویب طرح های پژوهشی، در کنار عدم رعایت پارامترهای روش تحقیق علمی از عمده دلایل این آشفتگی پژوهشی در حوزه نقد عرفان های نوظهور است.

در پایان ذکر این نکته نیز خالی از لطف نبوده که انتشار یک اثر پژوهشی در نقد عرفان های کاذب، شاید اولین گام در مقابله با این پدیده های انحرافی باشد؛ ولی قطعا آخرین گام نیست. فرآوری محتوای موجود در این آثار و مطلع نمودن بدنه عموم جامعه نسبت به خطرات و آسیب های این سراب های معنوی، قدم های بعدی است که همت فعالان رسانه ای و فرهنگی را طلب می کند./۹۱۸/ی۷۰۳/س

حجت الاسلام حسین عرب، کارشناس عرفان های نوظهور

منابع

ـ ر.ک: بی نقاب: نگاهی دقیق تر به جریان شیطان گرایی. حسین عرب. 1393. قم: صهبای یقین.

ـ ر.ک: روان‌شناسي ساتانيسم: راهنماي والدين، مشاوران، روحانيان و معلمان. آنتونی موریارتی. مترجم: مهدی گنجی. 1389. تهران: نشر ساوالان.

ـ گزارش وضعیت سنجی شبه جنبش های معنوی در ایران. دفتر رصد موسسه بهداشت معنوی. بهار 1397.

ـ گزارش وضعیت سنجی یوگا در رسانه های مکتوب در ایران. دفتر رصد موسسه بهداشت معنوی. تابستان 1396.